Pomiędzy pełnomocnictwem szczególnym a rodzajowym zachodzą spore różnice, przekładające się na sposób udzielania pełnomocnictwa. Różnice te mają kluczowe znaczenie dla obu stron. Precyzują, w jakim zakresie pełnomocnik może działać i jakie decyzje może podejmować. Pozwala to uniknąć nieporozumień i zapewnia skuteczne wykonywanie powierzonych obowiązków.
Dlatego warto wiedzieć:
- Czym dokładnie różni się pełnomocnictwo rodzajowe od ogólnego;
- O czym pamiętać udzielając każdego z tych pełnomocnictw;
- Co zrobić, aby poprawnie i bezpiecznie udzielić pełnomocnictwa.
Zagadnienia te wyjaśni radca prawny!
Spis treści:
- Pełnomocnictwo szczególne – definicja i zastosowanie
- Pełnomocnictwo rodzajowe – znaczenie i ograniczenia
- Czym różni się pełnomocnictwo szczególne a rodzajowe?
- Wszytko co powinieneś wiedzieć o pełnomocnictwach
Działanie przez pełnomocnika nie jest niczym nadzwyczajnym. Jednak, aby mądrze i poprawnie korzystać z tego niezwykle użytecznego narzędzia prawnego, należy przestrzegać kilku reguł, wynikających z polskiego prawa. Jakich? O czym nie wolno zapomnieć? Szereg z tych regulacji wynika z tego, z jakim dokładnie rodzajem pełnomocnictwa mamy do czynienia. Wśród nich często wyróżnia się m.in. pełnomocnictwo szczególne i rodzajowe. Poniżej wyjaśnię, czym się one od siebie różnią. Zapraszam do lektury!
Pełnomocnictwo szczególne – definicja i zastosowanie
Pełnomocnictwo szczególne zawsze wpisuje się w przepisy dotyczące pełnomocnictwa, określone przede wszystkim w Kodeksie cywilnym oraz w Kodeksie postępowania cywilnego. Zgodnie z art. 98 k.c. pełnomocnictwo ogólne obejmuje umocowanie do czynności zwykłego zarządu. Do czynności przekraczających zakres zwykłego zarządu potrzebne jest pełnomocnictwo określające ich rodzaj, chyba że ustawa wymaga pełnomocnictwa do poszczególnej czynności. Na gruncie tego przepisu wyróżnia się trzy rodzaje pełnomocnictw:
- ogólne;
- rodzajowe;
- do określonych czynności prawnych.
Jak trafnie wyjaśnił Sąd Apelacyjny w Rzeszowie w wyroku z dnia 21 stycznia 2021 roku, sygn. akt I AGa 93/19, udzielenie pełnomocnictwa jest czynnością prawną upoważniającą, a wskutek umocowania pełnomocnika dochodzi do powstania stosunku pełnomocnictwa. Łączy ono mocodawcę z pełnomocnikiem, którego polega na upoważnieniu pełnomocnika do działania w imieniu i ze skutkami dla mocodawcy.
Pełnomocnictwo do określonych czynności prawnych to pełnomocnictwo szczególne. Obejmuje ono umocowanie do dokonania ściśle zdefiniowanej czynności prawnej, obejmujące zakres zwykłego zarządu lub przekraczających zakres zwykłego zarządu. W przypadku, gdy pełnomocnictwo szczególne do urzędu skarbowego ma objąć dokonanie czynności prawnej dotyczącej nieruchomości, np. jej sprzedaży lub wydzierżawienia, w treści pełnomocnictwa należy ściśle oznaczyć tę nieruchomość, przykładowo za pomocą podania numeru jej księgi wieczystej.
Pełnomocnictwo szczególne (PPS 1) funkcjonuje również na gruncie procedury cywilnej. Stosownie do art. 88 § 1 Kodeksu postępowania cywilnego pełnomocnictwo może być albo procesowe – bądź to ogólne, bądź do prowadzenia poszczególnych spraw – albo do niektórych tylko czynności procesowych. W tym kontekście słusznie zauważył Sąd Apelacyjny w Warszawie z dnia 17 października 2022 roku, sygn. akt VI ACa 409/21 pełnomocnictwo procesowe szczególne – jak każdy inny rodzaj przedstawicielstwa, polega na działaniu w imieniu i na rzecz innej osoby: czynność dokonana przez przedstawiciela w granicach umocowania pociąga za sobą skutki bezpośrednio dla reprezentowanego.
Zobacz także: Jak wygląda odwołanie pełnomocnictwa?
Pełnomocnictwo rodzajowe – znaczenie i ograniczenia
Natomiast pełnomocnictwo rodzajowe polega na tym, że mocodawca upoważnia wybranego przez siebie pełnomocnika do dokonywania danego rodzaju czynności prawnych, np. zawierania umów sprzedaży czy najmu. Chodzi tu więc o przypadki, gdy pełnomocnictwo dotyczy więcej niż jednej czynności prawnej. Jeżeli mocodawca upoważnił inną osobę do dokonania jednej czynności prawnej, to nie będzie to pełnomocnictwo rodzajowe. Również nie będzie nim umocowanie pełnomocnika do zawierania wszelkich umów na rzecz mocodawcy.
Znowu dobrym rozwiązaniem jest odwołanie się do orzecznictwa. Sąd Apelacyjny w Krakowie w wyroku z dnia 10 grudnia 2021 roku, sygn. akt I ACa 392/20, istota pełnomocnictwa rodzajowego polega na tym, iż określając rodzaj czynności oraz jej przedmiot mocodawca w chwili udzielania pełnomocnictwa ma świadomość, jakich konkretnie czynności przekraczających zakres zwykłego zarządu majątkiem będzie ono dotyczyło.
Tym samym pełnomocnictwo rodzajowe nie dotyczy spraw związanych z bieżącym zarządzeniem majątkiem mocodawcy (czynności zwykłego zarządu), ale tych, które mają istotne znaczenie dla tego majątku. Dopiero w tym kontekście można dobrze zrozumieć, jak przebiegają relacje na linii pełnomocnictwo szczególne a rodzajowe.
Dowiedz się więcej: Rodzaje pełnomocnictwa – co warto wiedzieć?
Czym różni się pełnomocnictwo szczególne a rodzajowe
Pełnomocnictwo szczególne dotyczy jednej, konkretnej czynności prawnej. Natomiast pełnomocnictwo rodzajowe obejmuje pewien rodzaj czy mówiąc innymi słowy „gatunek” czynności prawnych. Pełnomocnictwo szczególne a rodzajowe w praktyce wiąże się z tym, że:
- zawsze najlepiej udzielać pełnomocnictwa na piśmie. Niekiedy jest to wręcz wymóg, bez dochowania którego pełnomocnictwo nie zostanie skutecznie udzielone;
- w dokumencie pełnomocnictwa należy jednoznacznie wskazać, jaki rodzaj pełnomocnictwa jest udzielany przez mocodawcę;
- kluczem do efektywnego udzielenia pełnomocnictwa pozostaje precyzja. Im mniej wątpliwości będzie wynikać z treści dokumentu obejmującego pełnomocnictwo, tym lepiej.
Za ciekawy przykład może tu posłużyć wyrok Sądu Najwyższego z dnia 21 czerwca 2021 roku, sygn. akt II CSKP 1224/22. Pełnomocnictwo rodzajowe powinno określać rodzaj czynności prawnej objętej umocowaniem oraz jej przedmiot. Jeżeli rodzaj czynności prawnej nie jest w pełnomocnictwie określony w sposób wyraźny, dla ustalenia rzeczywistej woli reprezentowanego mają zastosowanie reguły interpretacyjne obowiązujące przy tłumaczeniu oświadczeń woli.
Treść pełnomocnictwa
Wątpliwości związane z treścią pełnomocnictwa oznaczają konieczność sięgnięcia po art. 65 § 1 Kodeksu cywilnego. Przepis ten stanowi, że oświadczenie woli należy tak tłumaczyć, jak tego wymagają ze względu na okoliczności, w których złożone zostało, zasady współżycia społecznego oraz ustalone zwyczaje. Oczywiście mechanizm wykładania oświadczeń woli ma zastosowanie jedynie wtedy, gdy treść oświadczenia woli – w naszym przypadku udzielenia pełnomocnictwa – wzbudza wątpliwości.
W tym obszarze Sąd Najwyższy (zob. wyrok z dnia 15 stycznia 2024 roku, sygn. akt I CSK 6229/22) stwierdził, że w wykładaniu oświadczeń woli zawsze chodzi w pierwszej kolejności o ustalenie faktycznej woli stron. Jeżeli okaże się, że strony nie przyjmowały tego samego znaczenia oświadczenia woli, konieczne jest przejście do wykładni obiektywnej, tj. ustalenia właściwego sensu oświadczenia woli na podstawie przypisania normatywnego, czyli tak jak adresat oświadczenia woli rozumiał to oświadczenie lub powinien je rozumieć. W przypadku oświadczenia ujętego w formie pisemnej sens oświadczeń woli ustala się na podstawie wykładni tekstu dokumentu. Tekst nie stanowi jednak wyłącznej podstawy interpretacji ujętych w nim oświadczeń, lecz konieczne jest również zbadanie zamiaru i celu stron, a także kontekstu faktycznego, w jakim umowę uzgadniano i zawierano oraz okoliczności towarzyszących złożeniu oświadczenia woli.
Wszytko co, powinieneś wiedzieć o pełnomocnictwach
Pełnomocnictwo rodzajowe, jak i pełnomocnictwo szczególne – wzór powinien zostać sporządzony co najmniej w formie pisemnej oraz jasno i jednoznacznie zredagowane. I chociaż sama forma pełnomocnictwa może wynikać z przepisów szczególnych, to konieczność poprawnego spisania treści pełnomocnictwa jest niezbędne w każdym przypadku, bez względu na jego formę. Jest to istotne zwłaszcza w perspektywie konieczności rozróżnienia rodzajów pełnomocnictwa. Najprościej rzecz ujmując, pełnomocnictwo szczególne polega na umocowaniu pełnomocnika do dokonania ściśle określonej czynności prawnej. Pełnomocnictwo rodzajowe zaś dotyczy umożliwienia pełnomocnikowi dokonywania wielu czynności prawnych, ale jedynie pewnego rodzaju.
