Idąc na rozprawę należy wiedzieć, jak zachować się w sądzie. Jest to regulowane nie tylko przez przepisy prawne, ale również poprzez wieloletnie zwyczaje. Mając jednak na uwadze, że w swoim życiu każdy z nas może uczestniczyć na rozprawie w sądzie, warto wiedzieć: 

– jak przygotować się do rozprawy,

– w jaki sposób zwracać się do sądu,

– kiedy wstawiennictwo w sądzie jest obowiązkowe i jak można usprawiedliwić swoje niezjawienie się.

Zapoznanie się z poniższym tekstem pozwoli Ci poznać fundamentalne informacje dotyczące zachowania się w sądzie. 

Spis treści:

1. Rozprawa w sądzie – jak się przygotować?
2. Ile trwa rozprawa w sądzie i czego można się spodziewać?
3. Kto pracuje w sądzie – główne role i ich znaczenie w procesach sądowych
4. Jak zwracać się do sądu podczas rozprawy
5. Ile kosztuje sprawa w sądzie?
6. Wezwanie do sądu – co oznacza i kiedy stawiennictwo w sądzie jest nieobowiązkowe?
7. Zachowanie się w sądzie – zasadnicze aspekty

Większość różnego rodzaju sporów – cywilnych, administracyjnych czy karnych – jest obecnie rozstrzygana w sądach. Dlatego wszyscy możemy się spodziewać, że chociaż raz w życiu możemy uczestniczyć w rozprawie. Czy to jako strony jakiegoś postępowania, czy też jako świadkowie. Jak się wówczas zachować? O czym nie wolno zapominać? Na te pytania odpowiem w poniższym opracowaniu. Zapraszam do lektury! 

Rozprawa w sądzie – jak się przygotować?

Sprawa w sądzie zawsze jest poważnym wyzwaniem, do którego trzeba się dobrze przygotować. W jaki sposób? Kluczowe zagadnienia, to:

• solidne opracowanie stanu prawnego i faktycznego sprawy,
• przygotowanie wszelkich argumentów „za” zgłoszonym wnioskiem,
• zastanowienie się, jakie argumenty świadczą „przeciw” i w jaki sposób można je zakwestionować,
• o co zapytać powołanych świadków. 

Odpowiednie przygotowanie się do rozprawy sądowej może wpłynąć na jej przebieg oraz wygraną. 

Ile trwa rozprawa w sądzie i czego można się spodziewać?

Sprawa w sądzie standardowo może zająć kilkadziesiąt minut. Jednak rzadko kiedy udaje się zamknąć zagadnienie na jednej rozprawie. Przeważnie trzeba odbyć ich co najmniej kilka. Biorąc zaś pod uwagę spore obciążenie sądów postępowaniami, nieraz między poszczególnymi rozprawami mija nawet kilka miesięcy. Najdłuższe oczekiwanie na terminy cechuje sądy znajdujące się w największych miastach (np. w Warszawie). 

Biorąc pod uwagę te uwarunkowania aktualne staje się pytanie, jak sprawdzić status sprawy w sądzie? Najlepszym rozwiązaniem jest bezpośredni telefon do sekretariatu właściwego wydziału, w celu zapytania się, na jakim etapie pozostaje postępowanie. Jeżeli sprawa w sądzie toczy się z wykorzystaniem systemu informatycznego, przykładowo Krajowego Rejestru Zadłużonych, informacje o jej stanie można uzyskać właśnie w KRZ. 

Zobacz też: Nadzorca sądowy w postępowaniu restrukturyzacyjnym – funkcje

Kto pracuje w sądzie – główne role i ich znaczenie w procesach sądowych

Z praktycznego punktu widzenia każda sprawa w sądzie toczy się przy udziale osób odpowiedzialnych za jej merytoryczne rozstrzygnięcie oraz obsługę:

• sędziowie, asesorzy i referendarze – są to osoby uprawnione do wydania merytorycznego rozstrzygnięcia,
• ławnicy – możesz ich spotkać tylko w przypadku niektórych rodzajów spraw, np. podczas rozwodów, 
• urzędnicy sądowi – to zwłaszcza protokolanci i pracownicy sekretariatu odpowiadający za techniczną obsługę spraw, np. za wysyłkę i odbiór korespondencji,
• pracownicy obsługi, np. ochroniarze.

Sprawa w sądzie jest mocno sformalizowana. Przejawia się to również w sposobie, w jaki należy zwracać się do sądu. Jak zachować się w sądzie?

Jak zwracać się do sądu podczas rozprawy?

To, jak zwracać się do sądu jest od dawna ustalone. Zawsze, ile razy chcemy coś powiedzieć do sędziny należy rozpocząć od zwrotu „wysoki sądzie”. Jednocześnie rozpoczynając swoją wypowiedź należy wstać. Naruszenie tych zasad nie tylko jest w złym tonie, ale może zostać poczytane za zniewagę sądu – zwłaszcza gdy powtarza się notorycznie, a strona bądź świadek nie reaguje na upomnienia. Taka zniewaga jest zagrożona karą porządkową, która oprócz grzywny może przybrać również postać aresztu. 

Przeczytaj również: Sprawa sądowa – czym jest?

Ile kosztuje sprawa w sądzie?

Inną kwestią pozostaje ustalenie, ile kosztuje sprawa w sądzie. W przypadku spraw cywilnych – czyli większości ze wszystkich rodzajów spraw rozpatrywanych przez sądy – wysokość opłaty ustala się na zasadach określonych w ustawie z dnia 28 lipca 2005 roku o kosztach sądowych w sprawach cywilnych. Koszty te obejmują opłaty i wydatki. W pierwszej kategorii mieści się np. należność od pozwu. Opłaty dzielą się na dwie grupy: stałe i stosunkowe. 

Gdy zaś w grę wchodzi opłata stosunkowa, to wówczas odpowiedź na pytanie, ile kosztuje sprawa w sądzie wymaga przeprowadzenia odpowiednich obliczeń, z odniesieniem się do wartości przedmiotu sporu. Tytułem przykładu w sprawach o prawa majątkowe o wartości:

• do 500 złotych – w kwocie 30 złotych,
• ponad 500 złotych do 1500 złotych – w kwocie 100 złotych,
• ponad 1500 złotych do 4000 złotych – w kwocie 200 złotych,
• ponad 4000 złotych do 7500 złotych – w kwocie 400 złotych,
• ponad 7500 złotych do 10 000 złotych – w kwocie 500 złotych,

W sprawach o prawa majątkowe przy wartości przedmiotu sporu lub wartości przedmiotu zaskarżenia ponad 20 000 złotych pobiera się od pisma opłatę stosunkową wynoszącą 5 % tej wartości, nie więcej jednak niż 200 000 złotych.

Natomiast do wypadków zaliczają się m.in.:

• zwrot kosztów podróży i noclegu oraz utraconych zarobków lub dochodów świadków,
• wynagrodzenie i zwrot kosztów poniesionych przez biegłych, tłumaczy oraz kuratorów ustanowionych dla strony w danej sprawie,
• koszty przeprowadzenia dowodów,
• koszty wystawienia zaświadczenia przez lekarza sądowego,
• koszty mediacji prowadzonej na skutek skierowania przez sąd.

Wezwanie do sądu – co oznacza i kiedy stawiennictwo w sądzie jest nieobowiązkowe?

Kiedy sprawa w sądzie się rozpocznie, trzeba liczyć się z obowiązkiem stawienia się w sądzie. W praktyce – fundamentalnym pozostaje obowiązek pojawienia się świadków wezwanych przez sąd oraz biegłych. Niekiedy obowiązek przybycia na rozprawę dotyczy również stron toczącego się postępowania. 

Nieobecność na rozprawie bez uprzedniego usprawiedliwienia może poskutkować poważnymi konsekwencjami. Kara za niestawienie się w sądzie w charakterze świadka może skutkować nałożeniem grzywny wysokości nawet do 3 000 zł – wysokość grzywny uzależniona może być od okoliczności sprawy oraz decyzji sędziego. Natomiast, gdy to oskarżony nie stawi się w odpowiedzi na wezwanie, sąd może ukarać obwinionego karą pieniężną lub nakazem zatrzymania albo nawet aresztowania. 

Kiedy stawiennictwo w sądzie jest nieobowiązkowe? Tak naprawdę wszystko zależy od treści wezwania skierowanego przez sąd. Jeżeli wzywa on na rozprawę, to stawiennictwo jest obowiązkowe. Wówczas niestawienie się na rozprawie musi zostać usprawiedliwione, np. zaświadczeniem wydanym przez lekarza sądowego. Jeżeli zaś sąd jedynie zawiadamia zainteresowanego o terminie rozprawy, to stawiennictwo nie jest obowiązkowe. Dlatego przeważnie o wszystkim przesądza wezwanie do sądu. 

Zachowanie się w sądzie – zasadnicze aspekty

Jeżeli sąd zobliguje nas do uczestnictwa w rozprawie, to nasza obecność jest obowiązkowa. Jeżeli jednak nie mamy takiego zobowiązania, to z pewnością warto udać się do sądu, aby aktywnie bronić swoich interesów. W końcu nieobecni nie mają racji. Poza tym, gdy już znajdziemy się w sądzie, należy pamiętać o najważniejszych kanonach zachowania, zwłaszcza o zwracaniu się do sędzi z użyciem formuły „wysoki sądzie”. Pamiętaj także, aby do każdej rozprawy solidnie się przygotować, przede wszystkim przygotowując swoje stanowisko oraz argumenty na jego poparcie.