Czy wiesz, że wspólnicy mogą być zobowiązani do pokrycia długów spółki ze swojego majątku osobistego? Różnice między ty jak funkcjonuje odpowiedzialność subsydiarna, a solidarna mają kluczowe znaczenie dla wspólników, ponieważ określają, kto i w jakim zakresie może być pociągnięty do odpowiedzialności za zobowiązania spółki. Odkryj, która forma jest korzystniejsza i jak chronić swoje interesy.
Z tego artykułu dowiesz się:
- W jaki sposób kształtuje się odpowiedzialność wspólników spółki?
- Na czym polega odpowiedzialność solidarna, a na czym subsydiarna?
- Jak wspólnicy mogą uwolnić się od osobistej odpowiedzialności za zobowiązania spółki?
Jeżeli przeczytasz poniższy tekst, odpowiedzi na powyższe pytania będą dla Ciebie jasne.
Spis treści:
- Czym jest odpowiedzialność subsydiarna?
- Czym jest odpowiedzialność solidarna?
- Odpowiedzialność subsydiarna, a solidarna — kluczowe różnice
- Praktyczne aspekty odpowiedzialności wspólników
- Podsumowanie różnic w odpowiedzialności wspólników
Założenie spółki to dobre rozwiązanie w przypadkach wielu rodzajów działalności gospodarczej. Spółka nie tylko daje możliwość szerokiej współpracy różnych podmiotów, ale jednocześnie stwarza warunki do zabezpieczenia prywatnego majątku wspólników przed roszczeniami wierzycieli spółki. Jednak ochrona ta nie jest absolutna – zasady, na jakich funkcjonuje odpowiedzialność subsydiarna i odpowiedzialności solidarna wyznaczają jej granice. Na czym polega taka odpowiedzialność? Zapraszam do lektury poniższego tekstu, w którym to wyjaśnię!
Czym jest odpowiedzialność subsydiarna?
Subsydiarny to pojęcie używane w prawie, oznaczające wspomagający lub dodatkowy charakter czegoś. Odnosi się do sytuacji, w której określone działanie, odpowiedzialność lub obowiązek staje się aktualne dopiero w przypadku braku, lub niewystarczalności głównego środka. W kontekście odpowiedzialności prawnej subsydiarny oznacza, że osoba lub podmiot odpowiada dopiero po wyczerpaniu możliwości dochodzenia roszczeń od głównego zobowiązanego.
Odpowiedzialność subsydiarna ogólnie polega na tym, że wierzyciel ma prawo żądać zaspokojenia swoich należności wobec spółki z majątku jej wspólnika. Możliwość ta pojawia się jedynie w przypadku, gdy egzekucja z majątku spółki okaże się bezskuteczna. Tym samym odpowiedzialność subsydiarna może mieć zastosowanie niejako w drugiej kolejności. Najpierw wierzyciel ma obowiązek skierować egzekucję do majątku samej spółki. Dopiero w przypadku fiaska tej operacji możliwe jest sięgnięcie po majątek wspólnika bądź członka zarządu spółki.
Zobacz także: Sp. z o.o. sp.k. – co to jest i kiedy opłaca się ją wybrać?
Bezskuteczność egzekucji, a odpowiedzialność subsydiarna
Aby odpowiedzialność subsydiarna mogła dojść do skutku, ważne jest ustalenie, kiedy mamy do czynienia z „bezskutecznością egzekucji”. Termin ten może być rozumiany na różne sposoby, ale przyjmuje się jego wykładnię przyjętą przez Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 25 sierpnia 2021 roku, sygn. akt II USK 306/21. W wyroku tym Sąd Najwyższy przyjął, że przez bezskuteczność egzekucji należy rozumieć stan rzeczy, w którym nie ma żadnych wątpliwości, iż nie zachodzi żadna możliwość zaspokojenia egzekwowanej wierzytelności z jakiejkolwiek części majątku dłużnika. Może być to stwierdzone nie tylko postanowieniem o umorzeniu postępowania egzekucyjnego ze względu na jego bezskuteczność, ale także postanowieniem o umorzeniu postępowania upadłościowego lub o oddaleniu wniosku o ogłoszenie upadłości.
Czym jest odpowiedzialność solidarna?
Natomiast odpowiedzialność solidarna oznacza wspólną, równorzędną odpowiedzialność kilku podmiotów – przykładowo spółki i jej wspólników/członków zarządu – za dane zobowiązanie. W tej konfiguracji wierzyciel ma prawo wybrać, czy kieruje egzekucję do majątku spółki, czy też do majątku jej wspólnika/członka zarządu. Dopuszczalne jest także skierowanie egzekucji do obydwu tych podmiotów jednocześnie.
Solidarna odpowiedzialność dłużników istnieje aż do momentu pełnego zaspokojenia wierzyciela. Tym samym, zgodnie z art. 366 § 1 Kodeksu cywilnego, zaspokojenie wierzyciela przez któregokolwiek z dłużników zwalnia pozostałych. Odpowiedzialność solidarna – kc. może powstać na podstawie decyzji stron lub z mocy samego prawa. W pierwszym przypadku przeważnie chodzi o wolę stron wyrażoną przy zawieraniu umowy.
Odpowiedzialność subsydiarna, a solidarna — kluczowe różnice
W rzeczywistości odpowiedzialność subsydiarna oraz odpowiedzialność solidarna to dwie odrębne, ale blisko ze sobą związane instytucje prawne. Jak wyjaśnił Sąd Apelacyjny w Łodzi w wyroku z dnia 16 maja 2018 roku, sygn. akt I ACa 1173/17 subsydiarność wyznacza kolejność zaspokojenia roszczeń. Natomiast solidarność występuje wówczas, gdy nie ma różnej kolejności zaspokojenia. W pierwszej kolejności to ta spółka odpowiada za długi, wspólnicy zaś odpowiadają za jej długi, dopiero gdy powstaje bezskuteczność egzekucji z majątku spółki. Subsydiarność ma zatem pierwszeństwo przed solidarnością. Inaczej mówiąc, zastosowanie zasady subsydiarności wyznacza chwilę, od której odpowiedzialność jest solidarna. Co do zasady oznacza to, że wierzyciel najpierw może dochodzić zaspokojenia wyłącznie od spółki.
Ponadto tym, co odróżnia subsydiarność od solidarności odpowiedzialności, jest możliwość uwolnienia się od odpowiedzialności przez dłużnika. W przypadku, gdy w grę wchodzi jedynie odpowiedzialność subsydiarna, wystarczy, że członek zarządu lub wspólnik wykaże, iż majątek spółki wystarcza na pokrycie należności wierzyciela. Jeżeli uczyni to skutecznie, to nie poniesienie odpowiedzialności za jej długi. W przypadku solidarnej odpowiedzialności nie ma takiej możliwości – chyba że jeden z dłużników w całości pokryje należności wierzyciela. Wówczas jednak to on zyskuje własne roszczenie w stosunku do pozostałych współdłużników o zwrot przypadających na nich części świadczenia.
Dowiedz się więcej: Odpowiedzialność członków zarządu. O czym warto pamiętać?
Praktyczne aspekty odpowiedzialności wspólników
W zakresie odpowiedzialności wspólników za zobowiązania spółki, której są wspólnikami, udziałowcami bądź akcjonariuszami oraz kwestii udziały w spółce a odpowiedzialność warto pamiętać, że:
- najwyższy poziom bezpieczeństwa przed koniecznością spłaty należności spółki dają spółki kapitałowe (z o.o., s.a. i prosta spółka akcyjna), które stanowią niezależne od udziałowców/akcjonariuszy podmioty prawa;
- w przypadku spółek kapitałowych odpowiedzialność w praktyce może dotyczyć członków ich zarządów, a nie samym udziałowców lub wspólników. Problem udziały w spółce a odpowiedzialność zawęża się właściwie do tego zagadnienia, a więc do przypadku, gdy udziałowiec/akcjonariusz obejmuje funkcję w zarządzie spółki;
- inaczej sprawa przedstawia się w przypadku spółek osobowych, a więc przykładowo spółki jawnej. Tutaj wspólnicy są odpowiedzialni solidarnie ze spółką za jej zobowiązania. Dopuszczalne więc jest skierowanie egzekucji bezpośrednio do majątku wspólników, choć należałoby rozpocząć ją od majątku spółki;
- powyższe ograniczenia nie znajdują zastosowania do spółki cywilnej, będącej jedynie umową łączącą ze sobą przedsiębiorców. Nie jest to osobny podmiot prawa, a tym samym przedsiębiorcy tworzący spółkę cywilną są w nieograniczony sposób odpowiedzialni za zaciągnięte zobowiązania. Całym swoim majątkiem.
Podsumowanie różnic w odpowiedzialności wspólników
Odpowiedzialność solidarna oznacza, że kilka podmiotów jest tak samo zobowiązanych. Dlatego wierzyciel ma prawo żądać spełnienia swoich roszczeń od każdego ze zobowiązanych solidarnie. W praktyce może on wybrać sobie, do czyjego majątku skieruje egzekucję. Nie ma także przeszkód, aby skierował ją do wszystkich zobowiązanych. Natomiast odpowiedzialność subsydiarna ma charakter pomocniczy. W realiach funkcjonowania spółek oznacza to, że najpierw wierzyciel musi skierować egzekucję do majątku spółki, a dopiero, gdy egzekucja ta okaże się bezskuteczna, może zwrócić się do prywatnego majątku wspólników. Nie należy przy tym zapominać, że odpowiedzialność subsydiarna oraz solidarna mogą się na siebie nakładać. Dzieje się tak w przypadku wielu spółek. Przy czym w spółkach kapitałowych odpowiedzialność subsydiarna odnosi się przede wszystkim do członków zarządu spółki (z ograniczoną odpowiedzialnością, prostej spółki akcyjnej bądź spółki akcyjnej).
